سادات، امتداد زنده پیام غدیر و میراث‌داران ولایت در تاریخ اسلام‌اند
خبرگزاری آگاه ـ هم‌زمان با فرارسیدن عید سعید و فرخنده‌ی غدیر خم، دوازدهمین نشست از سلسله‌همایش‌های «سادات‌شناسی» با حضور جمعی از تاریخ‌نگاران، پژوهشگران و فرهیختگان سادات افغانستان، شامگاه شنبه، ۲۴ جوزا ۱۴۰۴ خورشیدی برابر با ۱۸ ذی‌الحجه ۱۴۴۶ قمری، به‌صورت آنلاین برگزار شد.
در این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجعفر عادلی حسینی، پژوهشگر حوزه تاریخ اسلام و سادات، با موضوع «سادات و امتداد غدیر در مذاهب اسلامی» به ایراد سخنرانی پرداخت و با تحلیل جایگاه واقعه‌ی غدیر، نقش تاریخی و تمدنی سادات را در حفظ، ترویج و استمرار فرهنگ اهل‌بیت(ع) تبیین کرد.
غدیر، روز اکمال دین و تثبیت ولایت
سخنران نشست، در آغاز با تلاوت آیه شریفه:
﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِيناً﴾ (مائده: ۳)
بیان داشت: «واقعه‌ی غدیر، تنها یک رویداد تاریخی نیست، بلکه نقطه‌ی عطفی در تاریخ اسلام و جهان تشیع است که در آن پیامبر اسلام(ص) به فرمان الهی، حضرت علی(ع) را به‌عنوان ولی، جانشین و امام پس از خود معرفی کرد. این روز، روز تکمیل دین، اتمام نعمت و تثبیت نظام امامت است و از همین‌رو، در منظومه‌ی دینی مسلمانان جایگاهی محوری دارد.»
وی افزود: «غدیر، فراتر از یک مناسبت تقویمی، یک مکتب تربیتی و تمدنی است؛ مدرسه‌ای که در آن مؤمنان، با تکیه بر اصولی چون محبت، عدالت، وحدت و آگاهی، به سوی تحقق جامعه‌ی توحیدی گام برمی‌دارند.»
سادات، امتداد زنده‌ی غدیر
در بخش اصلی سخنان، حجت‌الاسلام عادلی به نقش سادات در استمرار تاریخی غدیر اشاره کرد و گفت:
«سادات، میوه‌های درخت طیبه‌ای هستند که از پیوند آسمانی علی(ع) و فاطمه(س) ریشه گرفته‌اند. آنان تنها وابستگان نسبی پیامبر(ص) نیستند، بلکه حاملان رسالت تاریخی و معنوی اویند؛ کسانی که در طول تاریخ، در قالب عالمان، مصلحان، مجاهدان، رهبران فکری و اجتماعی، راه ولایت را ادامه داده‌اند.»
وی تصریح کرد: «اگر در غدیر، ولایت علی(ع) اعلام شد، در تاریخ، این ولایت به دست سادات تفسیر، ترویج و تثبیت شد. قیام امام حسین(ع)، نهضت زید بن علی، حرکت‌های فرهنگی علویان در قرون نخست، و حتی خدمات علمی سادات در بلاد مختلف، همه جلوه‌هایی از این امتداد غدیری‌اند.»
وی افزود: «در فرهنگ اسلامی، سادات تنها به‌واسطه‌ی شرافت نسبی ارجمند نیستند، بلکه آنان به‌واسطه‌ی مسئولیت سنگین دینی، علمی، اخلاقی و اجتماعی‌شان، باید الگو و پیش‌گام در بصیرت، تقوا، عدالت‌خواهی و دفاع از حق باشند.»
غدیر، پلی برای وحدت اسلامی
عادلی حسینی در ادامه، با اشاره به جایگاه اهل‌بیت(ع) در نزد اهل‌سنت، اظهار داشت:
«محبت به اهل‌بیت(ع)، نه یک آموزه‌ی فرقه‌ای، بلکه ریشه در قرآن و سنت نبوی دارد. حدیث مشهور «من کنت مولاه، فهذا علی مولاه»، که در منابع معتبر شیعه و اهل‌سنت آمده، یکی از بزرگ‌ترین مشترکات امت اسلامی است.»
او با اشاره به تجربه‌ی خود در افغانستان افزود: «در سال‌های گذشته، با همکاری علمای شیعه و سنی، برنامه‌ای با عنوان غدیر، پیمان برادری و تعهد دینی برگزار کردیم و خوشبختانه همین دیروز نیز، هشتمین دوره این گفتمان در کابل برگزار شد. این گفت‌وگوها، ظرفیت عظیم هم‌افزایی مذاهب اسلامی را در سایه‌ی محبت اهل‌بیت نشان می‌دهد.»
تأکید بر نقش فعال سادات در جامعه امروز
وی در پایان سخنان خود تأکید کرد: «غدیر، ریشه‌ی امامت است و سادات، شاخه‌های بالنده‌ی این درخت الهی. امروز، سادات وظیفه دارند در برابر جهل، افراط‌گرایی، تحریف و انحراف‌های فکری، با تکیه بر هویت اهل‌بیتی خود، در مسیر آگاهی‌بخشی، وحدت‌سازی و اخلاق‌مداری گام بردارند.»
عادلی سخنانش را با این جمله به پایان رساند:
«احترام به سادات، احترام به مسیر غدیر و تداوم تکریم ولایت علی(ع) است؛ و حضور سادات در جامعه، سرمایه‌ای الهی برای عزت، روشنگری و پیوستگی امت اسلامی است.»
نشست با پاسخ‌گویی به پرسش‌های شرکت‌کنندگان و قرائت دعای پایانی، به کار خود پایان داد.
متن کامل سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجعفر عادلی حسینی
دوازدهمین نشست سادات‌شناسی
موضوع: سادات و امتداد غدیر در مذاهب اسلامی
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین، والصلاة والسلام علی سیدنا محمد و آله الطاهرین، سیما بقیة‌الله فی الأرضین.
برادران و خواهران گرامی، علمای محترم، حضار عزیز!
السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
در ابتدا لازم می‌دانم از برگزارکنندگان این نشست وزین، تحت عنوان «سادات‌شناسی»، صمیمانه قدردانی کنم که فرصتی فراهم ساختند تا در شب مبارک عید غدیر، درباره‌ی یکی از مهم‌ترین موضوعات پیوسته با تاریخ اسلام و هویت ما سخن بگوییم؛ یعنی «نقش سادات در امتداد غدیر» و جایگاه این حقیقت در مذاهب اسلامی.
برادران و خواهران!
هیچ روزی در تاریخ اسلام به اندازه‌ی روز غدیر خم، اهمیت در تعیین سرنوشت امت اسلامی ندارد. واقعه‌ی غدیر، تنها نصب یک جانشین نبود؛ بلکه اعلام رسمی ادامه‌ی مسیر نبوت از راه امامت بود. روز غدیر، روز اکمال دین است، همان‌گونه که خداوند در قرآن فرمود:
﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي﴾
امروز دینتان را برایتان کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم.
این کمال دین در چیست؟ در نماز و روزه و حج بود که پیش‌تر نیز تشریع شده بود. کمال دین، به امامت و ولایت بود؛ زیرا اگر پیامبر(ص) از دنیا برود و امتی بدون امام و راهبر باقی بماند، دین به امان خدا رها می‌شود.
در همین واقعه‌ی عظیم بود که پیامبر اکرم(ص) دست علی بن ابی‌طالب(ع) را بلند کرد و فرمود:
من کنت مولاه، فهذا علیّ مولاه.
هر کس من مولای او هستم، این علی مولای اوست.
این حدیث را نه‌فقط شیعیان، بلکه ده‌ها تن از علمای بزرگ اهل‌سنت از جمله احمد بن حنبل، نسایی، ترمذی، ابن ماجه، طبری، ابن عساکر، ذهبی، ابن حجر و دیگران نیز در منابع خود نقل کرده‌اند. پس غدیر، یک امر شیعی نیست؛ بلکه یک واقعه‌ی اسلامی است که بر اساس اسناد مشترک پذیرفته شده است.
اما پرسش اصلی این است: نقش سادات در امتداد این پیام چیست؟
برادران عزیز، سادات تنها یک عنوان تشریفاتی یا شناسنامه‌ای نیستند. ما اگر از “سادات” سخن می‌گوییم، از نسل رسول خدا(ص) سخن می‌گوییم؛ از کسانی که به‌طور مستقیم به حضرت زهرا(س)، امیرالمؤمنین(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع) و ائمه اطهار(ع) می‌رسند. سادات، شجره‌ی طیبه‌ای هستند که ریشه در وحی دارند و میوه‌های آن در تاریخ اسلام پراکنده شده‌اند.
نقش سادات در امتداد غدیر، هم علمی است، هم فرهنگی، هم تاریخی و هم اجتماعی. در هر دوره‌ای که اسلام مورد تهدید قرار گرفته، یکی از سادات پرچم‌دار دفاع از اسلام شده است. قیام عاشورا به دست امام حسین(ع)، قیام زید بن علی، نهضت‌های علویان در برابر امویان و عباسیان، حضور سادات در میان اقوام و سرزمین‌های مختلف و پخش نور اهل‌بیت(ع) در شرق و غرب عالم، همه نشانه همین استمرار غدیری است.
سادات، حاملان پیام غدیرند. اگر پیامبر(ص) در غدیر فرمود «علی ولیّ شماست»، سادات در طول قرن‌ها این ولایت را تفسیر کردند، ترویج کردند، برای آن جنگیدند، به زندان افتادند، تبعید شدند و بسیاری‌شان به شهادت رسیدند.
آری! غدیر، فقط یک واقعه نیست، یک مکتب است. مکتب ولایتی که در دل آن، ایمان، عدالت، توحید و عقلانیت جریان دارد. و سادات، شاگردان راستین این مکتب‌اند.
نکته بعدی این است که: آیا این اندیشه در میان مذاهب اسلامی مشترک است؟
پاسخ مثبت است. محبت اهل‌بیت(ع) و احترام به نسل پیامبر(ص) تنها در فقه و فرهنگ شیعه نیست. بسیاری از علمای اهل‌سنت در کتب خود، از جایگاه اهل‌بیت و حرمت سادات سخن گفته‌اند.
امام شافعی می‌گوید:
یا أهلَ بیتِ رسولِ اللهِ حُبُّکُم
فَرضٌ مِنَ اللهِ فی القرآنِ أنزَلهُ
محبت به اهل‌بیت، فریضه‌ی الهی است.
در صحاح سته و دیگر کتب معتبر حدیثی، آمده که پیامبر(ص) فرمود:
اُذَکّرُکُمُ اللهَ فی أهلِ بَيتی، اُذَکّرُکُمُ اللهَ فی أهلِ بَيتی، اُذَکّرُکُمُ اللهَ فی أهلِ بَيتی
یعنی سه بار به مردم سفارش فرمود که اهل‌بیت مرا فراموش نکنید.
ما امروز در کشورهایی چون افغانستان، پاکستان، هند، یمن، عراق، سوریه، ترکیه و حتی مصر، نسل‌هایی از سادات را می‌بینیم که در هر مذهب و طریقه‌ای حضور دارند و مورد احترام‌اند.
این جایگاه، مسئولیت‌آور است. سادات باید خود را تنها به عنوان «فرزندان پیامبر» ندانند؛ بلکه باید وارثان فکر پیامبر، اخلاق پیامبر، شجاعت علی، علم حسین، حلم حسن، زهد سجاد و مجاهده باقر و صادق(علیهم‌السلام) باشند.
در پایان، من بر این نکته تأکید می‌کنم که:
اگر می‌خواهیم راه غدیر را ادامه دهیم، باید به فرهنگ غدیر بازگردیم؛ باید امامت را درک کنیم، ولایت را زندگی کنیم، وحدت را حفظ کنیم و سادات را چونان پرچم‌داران این راه بشناسیم و همراه‌شان باشیم.
غدیر، تنها برای شیعه نیست؛ بلکه ظرفیتی است برای اتحاد امت. ما اگر بتوانیم غدیر را به‌عنوان یک واقعه‌ی اسلامی، تمدنی و وحدت‌آفرین معرفی کنیم، خواهیم توانست گام‌هایی در جهت حل مشکلات فکری، فرهنگی و مذهبی جهان اسلام برداریم.
از خدای متعال می‌خواهیم که ما را در زمره محبان واقعی اهل‌بیت(ع) و خادمان راستین سادات قرار دهد.
والسلام علیکم ورحمة‌الله وبرکاته
Leave feedback about this