ستر جنرال سیدمحمدحسن مجاهد (سید جگرن)؛ بازخوانی یک حماسه ناتمام

به مناسبت هفتم ثور؛ درگذشت سترجنرال سیدمحمدحسن مجاهد (سید جگرن)

به یاد فرماندهی بزرگ و مردی که با صداقت، وفاداری و فداکاری در تاریخ مبارزات ملت افغانستان جاودانه شد.

در تاریخ ملت‌ها، برخی چهره‌ها تنها در قامت یک فرمانده یا چهره‌ی سیاسی نمی‌مانند، بلکه به نمادهایی از یک عصر بدل می‌شوند؛ عصری که در آن، پایداری، صداقت، و فداکاری، ارزش‌هایی زنده و جاری بودند. سترجنرال سیدمحمدحسن مجاهد، مشهور به سید جگرن، یکی از همین چهره‌های ماندگار در تاریخ معاصر افغانستان است؛ شخصیتی که فراتر از خطوط نبرد و بیرون از هیاهوی قدرت، معنای دیگری از جهاد و تعهد ملی را به نمایش گذاشت.

او در زمانی ظهور کرد که افغانستان در میانه‌ی طوفان کودتای ۱۳۵۷ و اشغال نظامی، در جدالی خونین میان هویت و بیگانگی قرار داشت. سید جگرن با درک عمیق از وضعیت زمانه، راهی را برگزید که آسان نبود؛ او از موقعیت رسمی خود در ارتش گذشت، نه به طمع جاه‌طلبی تازه، بلکه از سر وفاداری به آرمانی که ریشه در ایمان، مردم و خاک داشت. تشکیل شورای اتفاق اسلامی به همت او، نه تنها تلاشی برای مقاومت مسلحانه، بلکه اقدامی هوشمندانه برای ایجاد شبکه‌های اجتماعی، سازماندهی مردمی و حفظ انسجام داخلی در دل پراکندگی و آشوب بود.

فرماندهی سید جگرن، برخلاف الگوهای معمول در دوران بحران، بر مبنای اعتماد و همراهی شکل گرفت، نه بر پایه‌ی اجبار و ترس. او در کنار مردم می‌زیست؛ در رنج‌های آنان شریک می‌شد و آرزوهایشان را در قامت خویش حمل می‌کرد. به جای آنکه در حصار قدرت قرار گیرد، خود را وقف پیوند با جامعه‌ی خویش کرد. در زمانی که بسیاری به دنبال بهره‌برداری از جهاد برای کسب امتیاز بودند، سید جگرن تنها در اندیشه‌ی پاسداری از کرامت ملی و دینی ایستاد، بی‌هیچ ادعا و بی‌هیچ هیاهویی.

او الگوی فرماندهی‌ای را به نمایش گذاشت که امروز، در میانه‌ی بحران‌های پی‌درپی افغانستان، به شدت فقدان آن احساس می‌شود: فرماندهی بر پایه‌ی صداقت، استقلال رأی، و التزام عملی به ارزش‌ها. سید جگرن از آن دسته مردانی بود که به جای آنکه راه‌های آسان و کوتاه را برگزیند، دشواری وفاداری به آرمان‌ها را بر دوش کشید؛ با آگاهی از اینکه ماندن بر اصول، هزینه دارد، اما مایه‌ی ماندگاری است.

میراث سید جگرن تنها در خاطرات نسل جهاد خلاصه نمی‌شود. درسی که او به تاریخ آموخت، درس مسئولیت در برابر ملت است، نه معامله‌ی اصول برای منافع زودگذر. در دورانی که بسیاری مفاهیم ایثار، صداقت و تعهد را از معنا تهی کردند، او بدون نیاز به شعار، با سکوت عملش، تصویر دیگری از فرماندهی را ترسیم نمود: تصویر انسانی که در سخت‌ترین لحظه‌ها، وزن مسئولیت را به جان خرید و در آزمون تاریخ سرافراز بیرون آمد.

امروز، در هفتم ثور، ما تنها از مردی یاد نمی‌کنیم که در نبردهای سخت حضور داشت، بلکه از مکتبی سخن می‌گوییم که به ما می‌آموزد چگونه باید در میانه‌ی بحران‌ها، به جای تسلیم به وسوسه‌های مصلحت، وفادار به آرمان ماند. مکتبی که یادآوری می‌کند جامعه‌ای که فرماندهی‌های صادق ندارد، همواره در چرخه‌ی ناکامی تکرار خواهد شد.

سید جگرن خاموش شد، اما نام او، فراتر از یک دوره‌ی تاریخی، به نشانه‌ای از امکان ایستادگی و صداقت در زمانه‌های تیره بدل گشت. امروز رسالت زنده نگه داشتن این میراث بر عهده‌ی ماست؛ نسلی که هنوز در آستانه‌ی انتخاب میان آسان‌رویی و مسئولیت راستین ایستاده است.

روحش شاد و نامش جاودان باد.

روند فکری انقلاب سبز