نشست سه‌جانبه ایران، پاکستان و عراق برای هماهنگی سفرهای اربعین حسینی در مشهد برگزار خواهد شد؛ اما نکته تأسف‌بار و قابل تأمل، غیبت کامل افغانستان است؛ کشوری که سالانه بیش از صد هزار زائر پرشور به این مراسم می‌فرستد. این حذف ضمن اینکه جایگاه زائران افغانستانی را در سیاست‌های منطقه‌ای به چالش می‌کشد، نشان می‌دهد آن‌ها از ابتدایی‌ترین حقوق مذهبی خود نیز محروم هستند.
امارت اسلامی طالبان که مدعی مشروعیت بر پایه دین و شریعت است، هیچ برنامه، موضع رسمی یا تلاشی دیپلماتیک برای حمایت از زائران افغان نداشته است. برخلاف پاکستان که حضوری فعال و مستمر در نشست‌های سه‌جانبه دارد، طالبان نه ستادی برای مدیریت سفر اربعین تشکیل داده، نه نماینده‌ای به ایران یا عراق فرستاده و نه مسیر قانونی و امنی برای زائران فراهم کرده‌اند. این بی‌تفاوتی آشکار نسبت به باورها و نیازهای مذهبی میلیون‌ها شیعه و علاقه‌مند اهل بیت در شرایط امنیتی و اقتصادی دشوار، حکایت از بی‌اعتنایی عمیق دارد.
اربعین برای مردم افغانستان تنها یک مناسک مذهبی نیست؛ بلکه فرصتی برای بازسازی روحیه جمعی، همبستگی ملی و پیوند فرهنگی با جهان اسلام است که متأسفانه از سوی طالبان نادیده گرفته می‌شود.
از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران نیز سیاستی تبعیض‌آمیز در قبال زائران افغان در پیش گرفته است. صدور ویزاهای اربعین برای مهاجران افغان اغلب با تأخیر صورت می‌گیرد؛ گاهی فقط یک یا دو روز پیش از آغاز مراسم و یا حتی پس از اربعین. این مسئله مانع ورود به موقع زائران و بهره‌مندی آن‌ها از خدمات لازم می‌شود. مقامات ایرانی این محدودیت‌ها را برای حفظ ظرفیت خدمات برای زائران ایرانی توجیه می‌کنند، اما نتیجه آن تحقیر دینی و انسانی زائران افغان است؛ گویی ایمان و حضور آن‌ها کمتر اهمیت دارد و حضورشان بار اضافی محسوب می‌شود.
در مقابل، عراق با صدور ویزای رایگان سالانه برای زائران افغانستانی، رویکردی انسانی و حمایتگرانه اتخاذ کرده است که جای تقدیر دارد. اما همین سیاست مثبت زمانی که در کنار بی‌توجهی طالبان و محدودیت‌های ایران قرار می‌گیرد، عملاً بی‌اثر می‌شود؛ چرا که بسته بودن مسیرهای دو کشور همسایه، کارایی ویزای رایگان عراق را کم می‌کند.
حذف غیررسمی و عملی زائران افغان از مراسم اربعین، نفی حضور یک جامعه مؤمن، فداکار و پرشور در یکی از بزرگ‌ترین تجمعات مذهبی جهان است. این محرومیت صرفاً یک تصمیم اداری نیست؛ بلکه دوری تحمیلی و تدریجی افغان‌ها از نقشه فرهنگی، دینی و مذهبی منطقه را رقم می‌زند. اربعین نمادی از اتحاد، همدلی و گذشتن از مرزهاست، اما امروز افغان‌ها به گونه‌ای ناعادلانه و ظالمانه از این گردهمایی بزرگ محروم مانده‌اند؛ مسئله‌ای که برخلاف روح و پیام واقعی اربعین است
Leave feedback about this